Зөнөгрөх өвчтэй хүмүүстэй тэдний гэр бүлийн түүхийн талаар хэрхэн ярилцах вэ

Халамжилдаг хүмүүс маань өтлөх, ялангуяа нас нь өвчин эмгэг, оюун санааны доройтолд хүргэж байгааг харах хэцүү байж болно. Харамсалтай нь, өндөр настнуудад тохиолддог нийтлэг өвчнүүдийн нэг бол зөнөгрөх юм. Зөнөгрөх нь үе шаттай өвчин учраас энэ өвчнөөр шаналж байгаа хүний нөхцөл байдал үргэлж өөрчлөгддөг. Энэхүү байнгын өөрчлөлт нь хайртай хүндээ юу хэлэх, хэрхэн харилцахаа мэдэхэд хүндрэл учруулж болно. Хэрэв та удирдамж хайж байгаа бол зөнөгрөх өвчтэй хүнтэй хэрхэн ярилцах талаар дараах ашиг тустай зөвлөгөөг өгч байна.

Зөнөгрөх өвчтэй хүнтэй ярилцахдаа ашиглах харилцааны аргууд

Зөнөгрөх өвчтэй хүн бүрийн хэрэгцээ харилцан адилгүй байдаг ба хайртай хүнийхээ хэрэгцээ шаардлагыг тодорхойлох нь танаас шалтгаална.

Зөнөгрөх нь урьдчилан таамаглах аргагүй өвчин бөгөөд шинж тэмдгийн үе шатууд нь ямар ч бодит өдөөлтгүйгээр илэрч болно гэдгийг санаарай. Гэсэн хэдий ч өдөөхөөс зайлсхийхийн тулд хийж болох зүйлс бий. Хайртай хүмүүсээ танил бус, дарамттай орчинд оруулахаас зайлсхийж, тэдэнд учирч буй зовлон шаналал, төөрөгдлийг нь хөнгөвчлөхийн тулд чадах бүхнээ хий.

Та нарыг ярилцах үеэр хийж болох, болохгүй зүйлсийн талаар илүү ерөнхий зөвлөгөөг энд оруулав.

Санавал зохих зүйлс

• Тохиромжтой хугацаагаар уулзахаар төлөвлө. Яаралгүй, стресст орохгүй байхыг хичээ. Тайван тухтай орчныг бүрдүүлбэл харилцан яриа намуун сайхан байна. Бүх зүйл таны мэддэгээс удаан байвал энэ нь зүгээр шүү. 

• Халамж, эерэг хандлагыг эрхэмлээрэй. Таны хайртай хүн доройтлын өвчнөөр өвчилсөн үед сэтгэл хөдлөлөө хянах нь хэцүү байж болох ч энэ үед таны дэмжлэг хэзээ хэзээнээс илүү хэрэгтэй байдаг.  

• Хайртай хүнтэйгээ нүдний түвшинд нь эсвэл түүнээс доош тааруулж суух юм уу зогс. Сүрдмээр байж болох тул хайртай хүмүүсийнхээ дэргэд нь зогсохгүй байхыг хичээгээрэй. Харин тэдэнтэйгээ нүдний түвшинд эсвэл түүнээс доош тэгш, тухтай орчныг бүрдүүлэн уулзаарай. Нүд рүү нь харахыг эрхэмлээрэй.  

• Яриа өрнүүлэх тухтай орчныг бүрдүүлээрэй. Зурагт, дуу хөгжим, гар утасны мэдэгдэл зэрэг анхаарал сарниулах зүйлсийг хол байлга. Анхаарал сарниулах зүйлс та хоёрын орчныг доройтуулж, ялангуяа хайртай хүний тань ярианд анхаарлаа төвлөрүүлэхэд төвөгтэй болно. 

• Тэвчээртэй байж, хайртай хүндээ хариулах хугацаа өгөөрэй. Зөнөгрөх өвчтэй хүмүүст хариулахад арай урт хугацаа шаардагдаж болно. Хэлэх гэсэн өгүүлбэрийг нь тэдний өмнөөс гүйцээж, яриаг нь таслахгүй байхыг хичээгээрэй.  

• Анхааралтай сонсох дадлага хий. Нүд рүү нь харж, хэлсэн зүйлээ хайртай хүндээ давтан хэлж, түүнийхээ ярьж байгаа зүйлийг сонирхож байгаагаа илэрхийлэхийн тулд биеийн хэлэмжийг ашигла. 
  

• Товч, тодорхой өгүүлбэрээр яриарай. Нэг доор хэт олон санаа танилцуулах нь хайртай хүнийг тань сандаргаж, будилуулж болно. Харин нэг нэг сэдэв дээр анхаарлаа төвлөрүүлэхийг хичээ.  
  

Зайлсхийвэл зохих зүйлс

• Хайртай хүнийхээ хэлж байгаа зүйлийг буруу гэж мэдэж байсан ч бүү маргаж, зөрчилд. Зөнөгрөх өвчтэй хүмүүсийн хувьд хуурамч дурсамж, хий юмс харах, төөрөгдөл, тэр ч байтугай амьдралынхаа эхэн үед амьдарч буй мэт байх гэх зэрэг нь ердийн зүйл юм. Эдгээрийг засах гэж оролдвол бүр ч сэтгэлийг нь түгшээж, төөрөлдүүлж мэднэ. Үүний оронд харилцан яриаг дахин чиглүүл.  

• Хэт эвийлэх эсвэл дээрэнгүй бүү ханд. Энэ нь тухайн хүнд юм ойлгодоггүй жаахан хүүхэд мэт эсвэл дээрэнгүй, дорд хандах гэсэн үг юм. Хайртай хүн тань бодож байгаагаас чинь илүү ихийг ойлгож болох бөгөөд буруу таамаглах нь эцэстээ гомдоход хүргэнэ.
  

• Эмнэлгийн тусламжийн тал дээр, ялангуяа, хайртай хүнийхээ өмнөөс бүү ярь. Тэдэнд өөрсдийн мэдрэмж, асуулт, санаа зовнилоо илэрхийлэх эрхийг нь зөвшөөр.  
  

• Хайртай хүн тань сонсголын бэрхшээлтэй биш бол чанга дуугаар битгий ярь. Чанга дуугарах нь үргэлж тодорхой байна гэсэн үг биш, мөн хашхирах нь таныг илүү сайн ойлгуулдаггүй, энэ нь харин ч эсрэгээрээ болж болно! Мэдээж, ярилцаж байгаа хүний тань сонсгол муу бол дуугаа бага зэрэг өсгөөрэй.  
  

• Хайртай хүнээсээ ямар нэг зүйлийг санаж байгаа эсэхийг нь бүү асуу. Хайртай хүнээсээ өнгөрсөн үйл явдлыг санахыг хүсэх эсвэл шаардах нь төөрөгдөл, сэтгэлийг нь түгшээж болно. 
  

• Яриаг нь бүү тасалдуул. Ингэвэл хайртай хүн тань бодол санаагаа алдаж, яриагаа бүхэлд нь орхиж мэднэ. Чимээгүй байдлаас бүү ай. Таны тэвчээр хэрэг болно. 

• Тэд өрөөнд байгааг бүү март. Олуулаа байгаа үед, зөнөгрөх өвчтэй хүмүүс эргэн тойронд нь зэрэг өрнөж буй хурдан хэмнэлтэй яриаг ойлгоход хүндрэлтэй байж болно. Хайртай хүнээ харилцан ярианд оролцуулахыг хичээж, бусадтай харьцахыг нь урамшуулаарай.  

Асуулт болон зөнөгрөх өвчин

Асуулт бол харилцааны чухал хэсэг. Гэсэн хэдий ч хэт олон асуулт асуух нь зөнөгрөх өвчтэй хүнд дарамттай санагдаж болно. Нэг уулзалтаар олон асуулт тавих гэж оролдохын оронд олон удаа очиж, цөөн асуулт асуух нь дээр байж болох юм.

Хэрэв та юм асуух бол энгийн асуулт асуугаарай. Ой санамж шаардсан асуулт асуухаас зайлсхий. Нөхцөл байдал болон хайртай хүмүүсээс тань их зүйл шалтгаална. Зарим нөхцөл байдалд ерөнхий асуултууд сайн байж болох ба бусад нөхцөл байдалд тодорхой асуултууд илүү дээр байж болно. Хамгийн гол нь харилцан яриаг хайртай хүнийхээ хувьд аль болох дарамт багатай байлгах, ой санамж шаардсан зүйл асуухгүй байх, санаж чадахгүй байгаад нь анхаарлыг нь хандуулахаас зайлсхийх явдал юм.

Одоогийн нөхцөл байдалтай холбоотой зүйл асуухдаа нээлттэй асуулт тавихаас зайлсхий. Үүний оронд “тийм” эсвэл “үгүй” гэж хариулж болохуйц асуултуудыг асуугаарай. Жишээ нь: ”Та хэзээ үдийн хоол идмээр байна?” гэж асуухын оронд ”Та үдийн хоолоо одоо идмээр байна уу?” гэж асуугаад үз.

Өөр нэг стратеги бол тодорхой сонголтуудыг өгөх явдал юм. Зарим төрлийн зөнөгрөх өвчтэй хүмүүст үг санахад хэцүү байдаг учраас тэдэнд тодорхой сонголт өгснөөр хэрэглэхийг хүссэн үгээ олж чадахгүй бухимдахаас сэргийлдэг. Жишээ нь: “Үдийн хоолондоо салат идэх үү эсвэл сэндвич идмээр байна уу?“, “Цонхыг онгорхой эсвэл хаалттай байлгах уу?“ гэж асуу.

Зөнөгрөх өвчтэй хүнээс гэр бүлийн түүхийн талаар хэрхэн асуух вэ

Хэрэв та хайртай хүнээсээ гэр бүлийн түүхийн талаар юм асуух бол ярилцлага эсвэл байцаалт хийхээс зайлсхий. Зөнөгрөх өвчтэй зарим хүн санаж чадахгүй гэдгээ мэддэг ба энэ нь тэдний хувьд эмзэг асуудал учраас шууд чиглэсэн асуулт нь тэднийг чилээж болохыг санаарай. Нарийн ширийн зүйлсэд бүү санаа зов. Дэс дараа, эмх замбараатай яриа өрнөнө гэсэн хүлээлт тавих хэрэггүй. Хайртай хүнийхээ амьдралын нарийн тодорхой мэдээллийг гэр бүлийн бусад гишүүн, албан ёсны бичиг баримтууд, өдрийн тэмдэглэл, тэр ч байтугай сонины хайчилбар зэрэг эх сурвалжаас олж болно. Үүний оронд хайртай хүнийхээ сэтгэл хөдлөл, нандин дурсамжид анхаарлаа төвлөрүүл.

Тэднээс дурсамжийн талаар шууд асуухаас зайлсхий. Харилцан яриа эхлүүлэхийн тулд дурсамжаасаа хуваалц. Хэрэв хайртай хүнд тань таатай байвал мөн адил хуваалцахыг хүс. Жишээ нь: “2014 оны Христийн мэндэлсний баярын үеэр цасаар шуурсныг санаж байна уу?“ гэж асуухын оронд “Шөнөжингөө хөлөгт тоглоом тоглож байсан цастай Христийн мэндэлсний баярыг би санаж байна. Ямар сайхан цаг байсан гээч!“ гэж хэлж болно.

Хэрэв та асуулт асуувал тодорхой үйл явдал, тохиолдлын талаар асуухын оронд асуултаа ерөнхий болго. “Ээжийг тань хэн гэдэг байсан бэ?“ гэж асууснаас “Танд хүүхэд ахуй насны гоё дурсамж бий юу?“ гэж асуух нь дээр.

Дараах хэдэн сэдвийн талаар суралцаж болно. Үүнд:

• Эцэг эх, ах, эгч, дүү, хүүхдүүдийн зэрэг гэр бүлийн бусад гишүүний талаарх сайхан дурсамжууд 
• Хобби ба сонирхдог зүйлс  
• Дуртай ном, кино, телевизийн шоу  
• Хүүхэд насны сайхан дурсамж  
• Тэдний амьдралд тулгардаг сорилт бэрхшээлүүд 
• Баяр ёслол, гэр бүл, эсвэл шашны уламжлал  
• Ажлын эсвэл карьерын түүх  
• Боловсрол 
• Цэргийн түүх  
• Хамгийн бахархалтай амжилт  
• Тэдний амьдралдаа сурсан хамгийн чухал сургамж  

Та хоёр хоёулаа дурсан санах үед хайртай хүмүүсийнхээ мэдрэмж ямар байгааг анхаар. Тэдэнд ярих хангалттай цаг гаргаж өг. Гэхдээ тэд ядарч эсвэл таагүй байгаагаа хэлбэл битгий шахаарай. Сэдвээ өөрчил эсвэл амраахын тулд яриагаа өндөрлө.
Энэ нь сүрдмээр мэт санагдаж болох ч үнэ цэнтэй юм. Хайртай хүнийхээ гэр бүлийн түүхийг бичиж авах нь та хоёрт хоёуланд нь тустай. 2018 оны нэгэн судалгаагаар дурсамжийн ном эсвэл амьдралын түүхийн ном нь зөнөгрөх өвчтэй хүмүүст сэтгэл санаа, амьдралын чанар, харилцаа холбоо, намтар дурсамжаа сайжруулах зэрэг олон ашиг тустай болохыг харуулсан.

Зөнөгрөх өвчтэй хүмүүст дурсамжаа бичиж тэмдэглэхэд нь хэрхэн туслах вэ

Та бага зэрэг бэлдсэнээр хайртай хүнтэйгээ гэр бүлийн түүхийн талаар үр бүтээлтэй, урам зориг өгсөн яриа өрнүүлэх боломжтой бөгөөд хамгийн гол нь үүнийгээ хадгалж үлдэх боломжтой. Үүнийг хийж эхлэхэд тань туслах хэдэн зөвлөгөөг жагсаалаа. Үүнд:

• Дуу хураагч, гар утас, видео бичигч зэрэг орчин үеийн техник хэрэгслээр тэдний яриаг бичиж аваарай. Энэ бичлэг та хоёрын хоёуланд нь дурсамж болон хадгалагдана. Алга болохгүйн тулд бичлэгээ FamilySearch Memories-д оруулаарай. 

• Дурсамж сэргээж, харилцан яриаг чиглүүлэх үүднээс зураг, видео зэрэг үзүүлэнг ашигла. Зургуудын талаар хамтдаа ярилц. “Та энэ хүн хэн бэ гэдгийг санаж байна уу?“ гэх мэт асуултуудаас зайлсхий. Учир нь хэрэв таны хайртай хүмүүс санаж чадахгүй бол энэ нь тэднийг сэтгэлийг чилээх юм уу будилахад хүргэж мэднэ. Үүний оронд зураг дээрх үйл явдлын талаарх өөрийн дурсамжийг уудлах эсвэл зурган дээрх зүйлсийг тайлбарла. Хайртай хүнийхээ бага залуудаа сонсдог байсан дуу хөгжим ч мөн адил тустай байж болно.  

• Зарим дурсамж буруу байж болохыг санаарай. Дээр дурдсанчлан, хуурамч дурсамжтай байх буюу анагаах ухааны хэллэгээр, худлаа ярих эмгэг нь зөнөгрөх өвчний илрэл юм. Хайртай хүн тань ямар нэг үйл явдлыг үнэн зөв санаж байгаа эсэхэд эргэлзэж байвал харьцуулах хоёрдогч эх сурвалж олохыг хичээгээрэй.

FamilySearch.org дээр хайртай хүнийхээ дурсамжийг хадгалаарай.

Та хайртай хүнийхээ дурсамжийг цуглуулж байхдаа тэдгээрийг FamilySearch-ийн үнэгүй аккаунтаар FamilySearch Memories дээр хадгалах талаар бодож үзээрэй. Дурсамжаа яг одоо бичиж, байршуулах нь таны хайртай хүн, асран хамгаалагчид, гэр бүлийнхэнд хэмжээлшгүй олон арга замаар ашиг тусаа өгөхөөс гадна тэдний дурсамж, өвийг хойч үеийнхэнд нь хадгалан үлдээх болно.

Холбоотой нийтлэл

Өвөө, эмээгээсээ асуух асуултууд

-аар/ээр  Alison Ensign

May 12, 2025

Өвөө, эмээгээсээ гайхалтай амьдралынх нь талаар асуу. Тэдний түүхийг бичлэг хийн хадгалаарай.

Дэлгэрэнгүй