Công nghệ trên khắp thế giới đang phát triển với tốc độ nhanh chóng. Thông tin phong phú có sẵn trong tầm tay của chúng ta. Mắt kính có thể cho mọi người thấy một thực tế ảo tăng cường. Các thiết bị trong nhà có thể được lập trình để thực hiện các hoạt động thường ngày chỉ bằng một cú chạm nhẹ đơn giản. Và đối với các nhà nghiên cứu gia phả và những người sưu tầm lịch sử gia đình, thì sự tiến bộ của trí tuệ nhân tạo (AI) đã được áp dụng vào công việc lịch sử gia đình để tạo ra gia phả AI.
AI là một chủ đề mang lại cả sự phấn khởi lẫn lo ngại. Khi được sử dụng một cách có trách nhiệm và có đạo đức thì AI có thể mang lại ảnh hưởng tốt đẹp, giúp cho mọi người trên khắp thế giới dễ dàng tiếp cận với các hồ sơ và thông tin về gia đình hơn. Chúng ta hãy cùng nhau hiểu sâu hơn về công nghệ này là gì, nó đã ảnh hưởng đến lĩnh vực gia phả như thế nào, một số lo ngại chung và những gì mà gia phả AI cung cấp.
Lưu ý: Các video xuất hiện trong bài viết này đều bằng tiếng Anh với bản dịch tự động cho các phụ đề có sẵn bằng những ngôn ngữ khác nhau. Những bản dịch tự động này không được cung cấp bởi FamilySearch và có thể không hoàn toàn chính xác.
Một Vài Định Nghĩa Nhanh—AI Là Gì và Nó Hoạt Động Như Thế Nào?
AI, hay trí tuệ nhân tạo, là lập trình máy tính nhằm cố gắng bắt chước trí thông minh của con người. AI có thể làm những việc như nhận dạng hình ảnh, tạo ra một thứ gì đó mới bằng cách sử dụng mẫu học được từ một thứ gì đó cũ và thay đổi thông tin mà nó cung cấp dựa trên những gì nó nhận được—như thể nó đang đưa ra quyết định.
Công nghệ AI có thể được sử dụng để thực hiện rất nhiều công việc một cách nhanh chóng, xem được mẫu mà không phải tất cả mọi người đều dễ dàng phát hiện được và thực hiện các công việc quá—nhàm chán—đối với con người khiến họ không muốn làm.
Có rất nhiều từ ngữ chuyên ngành kỹ thuật xuất hiện khi nói về AI. Bấm vào mỗi từ dưới đây để xem lời giải thích có thể giúp làm sáng tỏ từ đó cho bạn:
Cách thức hoạt động: Một lập trình viên lấy thông tin từ máy tính và sửa bất kỳ lỗi nào máy tính gây ra. Chương trình được cung cấp các chỉnh sửa và được yêu cầu tìm kiếm các điều chỉnh đối với chương trình mà sẽ giúp nó ít mắc lỗi hơn trong tương lai.
Cách thức hoạt động: AI chuyên dụng này sử dụng cơ sở dữ liệu các mẫu ngôn ngữ và danh sách từ ngữ để giúp nó diễn giải văn bản thông thường và các cuộc hội thoại, thay vì bị giới hạn trong phạm vi mã máy tính. Loại AI này cũng có thể được sử dụng để trả lời hội thoại.
Cách thức hoạt động: Một máy vi tính xem xét các tài liệu hoặc hình ảnh và sử dụng lập trình nâng cao và cơ sở dữ liệu mở rộng để đọc văn bản, thường đưa ra một phiên bản đánh máy hoặc phiên bản có thể tìm kiếm được mà dễ đọc và dễ tìm kiếm hơn.
Cách thức hoạt động: AI thường được lập trình để kết nối với cơ sở dữ liệu lớn các hình ảnh, văn bản và thông tin. Sử dụng các mẫu mà nó nhìn thấy trong nội dung cũ, các diễn giải mà nó đã thực hiện và nhiều hơn nữa, AI có thể ghép lại một cái gì đó mới.
AI Có Thể Được Sử Dụng cho Gia Phả Như Thế Nào?
Mặc dù khoa học đằng sau trí tuệ nhân tạo có thể dường như phức tạp, nhưng việc hiểu cách mà AI có thể giúp ích trong công việc gia phả thì không. Sự đổi mới công nghệ này có thể khá hữu ích trong việc tìm kiếm lịch sử gia đình của bạn cũng như trong việc tìm hiểu về gia đình bạn.
Sau đây là một số điều mà nhiều tổ chức và nhà nghiên cứu gia phả sử dụng trí tuệ nhân tạo trong công việc gia phả:
- Biên chép các hồ sơ: Rất khó để tìm kiếm các hồ sơ theo cách thủ công, và nhiều hồ sơ đã cũ và khó đọc. AI có thể giúp biên chép lại hình ảnh của các hồ sơ—kể cả những hình ảnh của hồ sơ được viết tay—để bạn có thể tìm kiếm và đọc chúng dễ dàng hơn.
- Phân tích hình ảnh: Nhờ trí tuệ nhân tạo mà việc nhận dạng khuôn mặt trong các bức ảnh cũ chưa bao giờ dễ dàng hơn thế. AI cũng được sử dụng để sắp xếp, tô màu, hồi phục lại và ghi nhãn ảnh.
- Dữ liệu tương hợp: Nếu bạn đang tìm kiếm một người cụ thể trên nhiều tài liệu hoặc cơ sở dữ liệu, AI có thể giúp kết hợp và tìm kiếm trên các bộ dữ liệu. Loại AI này cũng giúp cung cấp các gợi ý hồ sơ mà có thể mang đến các chi tiết phong phú, bổ sung về một người tổ tiên.
- Xây dựng các cây gia phả: AI có thể gợi ý những người họ hàng để được thêm vào cây gia phả, bằng cách xác định các thông tin và mối quan hệ tương tự.
- Kể chuyện: Những câu chuyện giúp bạn biết về quá khứ của gia đình mình và với AI, bạn có thể làm sống động lại quá khứ. AI có thể giúp biên chép những câu chuyện đã được ghi lại, biến đổi các chi tiết khô khan thành dạng câu chuyện hoặc tiểu sử và giúp gợi ý bối cảnh lịch sử cho các sự kiện trong đời của người tổ tiên. Nếu bạn thích thực tế ảo tăng cường, nó thậm chí có thể tạo ra hình đại diện bằng video hoặc audio của người tổ tiên của bạn.
- Phiên Dịch: Nếu hồ sơ hoặc nhật ký của tổ tiên bạn đang dùng một ngôn ngữ khác với ngôn ngữ bạn nói, thì bản dịch bằng AI có thể giúp bạn hiểu sơ về thông tin mà tổ tiên bạn nắm giữ.
Tôi có thể sử dụng ChatGPT cho Gia Phả không?
Bạn có thể đã nghe nói về hệ thống AI phổ biến có tên ChatGPT. Trong phạm vi gia phả, mọi người có thể sử dụng ChatGPT, Microsoft Copilot, và các hệ thống AI tạo sinh khác để hỗ trợ viết những câu chuyện gia đình, tạo hình minh họa và đặt ra những câu hỏi chung về cuộc đời của tổ tiên bạn.
Đây là một số câu hỏi bạn có thể hỏi các chương trình AI tạo sinh để giúp đỡ cho công việc lịch sử gia đình của bạn:
- Bạn có thể giúp tôi chuyển đổi văn bản của một tài liệu của gia đình không?
- Bạn có thể phân tích nguồn gốc và các biến thể của tên họ không?
- Một số cơ sở dữ liệu trực tuyến mà tôi có thể tìm thấy các hồ sơ lịch sử liên quan đến lịch sử gia đình tôi là gì?
- Bạn có thể giúp tôi bối cảnh hóa cuộc đời của một tổ tiên trong vòng các sự kiện lịch sử và xu hướng xã hội không?
- Tôi có rất nhiều dữ liệu gia phả. Bạn có thể giúp tôi sắp xếp dữ liệu theo một dòng thời gian không?
- Bạn có thể giúp tôi tạo ra một câu chuyện về một thành viên trong gia đình với các hồ sơ gia phả mà tôi có không?
Tận dụng tối đa các hệ thống như ChatGPT! Bạn có thể hỏi các chương trình AI tạo sinh gần như bất cứ điều gì và thậm chí bạn có thể yêu cầu chúng cung cấp cho bạn lời nhắc và ý tưởng cho nhiều điều hơn để hỏi và nghiên cứu.
Hãy nhớ rằng tốt nhất là luôn xem xét cẩn thận các kết quả do AI tạo sinh hoặc AI trợ lý cung cấp cho bạn. Bất kỳ sự kiện nào được cung cấp cho bạn nên được kiểm tra cẩn thận và kết quả có thể cần phải được sửa chỉnh hoặc cải thiện. (Xem thêm về điều này ở phần sau của bài viết này.)
Các Lớp Học Gia Phả AI—Có Sẵn Trực Tuyến Miễn Phí
Đại hội RootsTech gần đây nhất đã tổ chức một số lớp học và sự kiện về AI trong công việc gia phả, cung cấp sự hiểu biết sâu sắc mà bạn có thể sử dụng trong công việc lịch sử gia đình của mình. Mục đích của RootsTech là giúp bạn học hỏi và kết nối với mọi thứ ngoài kia mà làm nâng cao trải nghiệm trong công việc lịch sử gia đình của bạn. Một kinh nghiệm quan trọng của RootsTech cũng là việc giới thiệu những phát minh mới nhất cho gia phả.
Các lớp học dưới đây nói về nhiều khía cạnh của AI trong công việc gia phả, bao gồm các công cụ có sẵn để cải thiện hình ảnh, báo cáo về những tiến bộ trong việc biên chép hồ sơ và các hệ thống để tìm kiếm những kết nối thông qua việc phân tích DNA.
Xem Video
Xem Video
Xem Video
Xem Video
Xem Video
AI Đang Được Sử Dụng bởi Các Tổ Chức Gia Phả Khác Nhau
Với tất cả những phát triển về AI ở khắp nơi, không có gì ngạc nhiên khi rất nhiều công ty và tổ chức đang sử dụng AI để tiếp tục phát triển xa hơn nữa hệ thống của riêng họ. Nhiều công ty trong số này đã tham dự đại hội RootsTech vừa qua. Dưới đây là một vài tổ chức đã giới thiệu một số công nghệ AI mới nhất của họ:
Xem Video
Xem Video
Xem Video
Những Lo Ngại và Vấn Đề về Đạo Đức với Gia Phả AI
Như đã đề cập, máy tính có thể mắc lỗi. Và rốt cuộc thì AI chỉ có thể làm những gì nó đã được yêu cầu làm. Đó là lý do tại sao việc sử dụng AI một cách có đạo đức và có trách nhiệm là rất quan trọng, cũng như hiểu được những hạn chế của nó. Dưới đây là một số mối lo ngại phổ biến được nêu ra khi thảo luận về AI trong công việc gia phả và những điều bạn có thể làm để giải quyết những lo ngại này khi sử dụng các công cụ AI.
Độ Chính Xác của Thông Tin
Nhiều nhà nghiên cứu gia phả đặt ra một quy tắc là kiểm tra thông tin và nghiên cứu thông tin được cung cấp cho họ trước khi thêm thông tin đó vào các phả hệ và cây gia phả đã được biên soạn. Đây đặc biệt là một quy tắc hữu ích để tuân theo đối với thông tin do AI tạo ra. Khi công nghệ AI phát triển và cải tiến, thì độ chính xác của nó thường cũng cao hơn, nhưng AI vẫn có thể mắc lỗi. Dưới đây là một số mẹo để kiểm tra thông tin gia phả AI:
- Khi AI khớp dữ liệu cho bạn, hãy xem lại thông tin để đảm bảo bạn đồng ý rằng dữ liệu đó là tương hợp.
- Luôn kiểm tra hình ảnh gốc để tìm một hồ sơ khi có thể, ngay cả khi bạn có bản chép lại do AI tạo ra của hồ sơ.
- So sánh hình ảnh gốc với hình ảnh được sửa lại hoặc tô màu để bảo đảm rằng bạn hài lòng với những thay đổi.
- Hãy nhớ rằng các sự kiện và câu chuyện lịch sử do AI tạo ra nên được kiểm tra để so với các nguồn thông tin gốc hoặc có uy tín nhằm đảm bảo độ chính xác.
Hãy Lưu Ý về Bản Quyền
Khi bạn sử dụng một công cụ AI, hãy chắc chắn kiểm tra cách bạn có thể sử dụng thông tin mà nó cung cấp. Ví dụ, khi vượt quá mục đích sử dụng cá nhân, bạn có thể muốn biết ai sở hữu bản quyền đối với tài liệu đó, làm thế nào để có thể chia sẻ tài liệu đó hoặc liệu nó có thể có bản quyền hay không. Tác phẩm phái sinh không trích dẫn hoặc không sử dụng nguồn thông tin đúng cách theo như luật pháp chi phối nội dung đó thì có thể vi phạm tài liệu có bản quyền.
Bảo Vệ Quyền Riêng Tư của Bạn
Các công cụ AI đôi khi sẽ sử dụng thông tin được cung cấp cho chúng để giúp cải thiện các thuật toán của chúng hoặc tạo ra nội dung cho những người dùng khác. Điều này có thể có lợi cho những người dùng công cụ này trong tương lai, nhưng nó cũng có thể gây ra rủi ro về quyền riêng tư, tùy thuộc vào cách thức công cụ đó sử dụng thông tin. Nếu bạn đang đưa thông tin vào một công cụ AI, hãy kiểm tra các tùy chọn cài đặt và chính sách bảo mật (giống như bất kỳ nơi nào bạn để thông tin cá nhân hoặc riêng tư). Bạn có thể muốn chắc chắn về cách thông tin đó sẽ được sử dụng hoặc chia sẻ và đưa ra lựa chọn sáng suốt về những gì bạn nhập vào.
Thiếu Minh Bạch
Một số công cụ AI không liệt kê các nguồn thông tin của chúng, nhưng sự thiếu minh bạch này đang được cải thiện với nhiều nhà cung cấp công nghệ AI. Nói chung, bạn sẽ dễ dàng kiểm tra tính xác thực của thông tin hơn nếu bạn sử dụng một công cụ liệt kê các nguồn của thông tin đó. Tuy nhiên, tùy thuộc vào dự án, bạn cũng có thể xác minh thông tin bằng cách tìm kiếm các nguồn thông tin thay thế trên trực tuyến.
Các công ty sử dụng các công cụ AI cũng sẽ thường đánh dấu kết quả để cho ai đó biết nó được tạo ra bởi AI và nó có thể đã được kiểm tra kỹ lưỡng như thế nào.
Khả Năng Sai Lệch
Những gì một công cụ AI cung cấp thường chỉ hữu hiệu khi thông tin đó có sẵn. Điều này có nghĩa là nếu bộ mẫu của nó bị hạn chế hoặc nếu các mẫu của nó có sai lệch, nó cũng sẽ như vậy. Ví dụ: Thông tin tóm tắt sẽ chỉ có thể bao gồm những thông tin nào có sẵn để tóm tắt. Thông tin về các nền văn hóa hoặc nhân khẩu học khác nhau sẽ phụ thuộc vào các nguồn thông tin mà AI đang lấy ra. Vì AI không thực sự tự suy nghĩ và không có đạo đức hoặc sự nắm bắt ngôn ngữ hoàn hảo, nên kết quả của nó cũng phải luôn được sàng lọc những câu chữ mà cách diễn đạt có thể không mong muốn.
Sử Dụng Công Nghệ AI để Phát Huy Hết Tiềm Năng của Nó
Các tổ chức và cá nhân trên khắp thế giới đã và đang sử dụng AI để giúp hàng triệu người tra cứu lịch sử gia đình của họ và tạo ra các kết nối sâu sắc hơn với quá khứ của gia đình họ. Khi các nhà cung cấp và người dùng công nghệ AI sử dụng nó một cách có đạo đức và có trách nhiệm, nó có thể mang lại ảnh hưởng rộng lớn trong lĩnh vực gia phả.
Luôn Cập Nhật Những Tiến Bộ Mới Nhất
Khi công nghệ tiến bộ thì thế giới gia phả cũng thế. Bài viết này chỉ là một phần rất nhỏ của những gì mà trí tuệ nhân tạo cung cấp để giúp bạn khám phá thêm về những người đi trước mình. FamilySearch muốn giúp bạn tìm hiểu tất cả những gì có thể về các cách để khám phá lịch sử gia đình và những bí mật trong quá khứ của bạn.
Để tìm hiểu thêm về trí tuệ nhân tạo trong công việc gia phả, hãy chắc chắn đăng ký mỗi năm để xem các lớp học mới liên quan đến AI từ RootsTech.
RootsTech là gì?
RootsTech là một nơi để học hỏi, được truyền cảm hứng, và tạo kết nối thông qua lịch sử gia đình. Do FamilySearch tổ chức và được bảo trợ bởi các tổ chức gia phả hàng đầu khác, chúng tôi có hàng trăm lớp học chuyên môn, các video về mẹo và thủ thuật, cũng như các câu chuyện truyền cảm hứng mà có thể giúp bạn trải nghiệm công việc lịch sử gia đình không hề giống như trước đây. Hãy truy cập ngay thư viện học tập của chúng tôi, hoặc lên kế hoạch để tham gia cùng chúng tôi trong sự kiện hội nghị tiếp theo trên trực tuyến hoặc trực tiếp.
