Mierzenie czasu jest ważną częścią każdej kultury, i jest z nami od wieków. Jednak sposób, w jaki kontrolujemy czas, bardzo długo był niespójny. W dziejach ludzkości istniały dziesiątki kalendarzy. Jednym z najstarszych i najbardziej znanych jest chiński kalendarz księżycowy.
Czym jest chiński kalendarz księżycowy?
Chociaż nazywany jest kalendarzem księżycowym, kalendarz chiński jest kalendarzem księżycowo-słonecznym. Oznacza to połączenie elementów kalendarza księżycowego (który bazuje na fazach Księżyca) z elementami kalendarza słonecznego (który bazuje na położeniu Słońca).
Ten chiński kalendarz zwany jest księżycowym, ponieważ jego 12 miesięcy pokrywa się z fazami księżyca. Jednakże długość faz księżyca nie do końca jest zgodna z czasem potrzebnym Ziemi na okrążenie Słońca — co zajmuje około 365 dni. Czysty kalendarz księżycowy liczy 354 dni. Jeśli będziemy polegać na kalendarzu księżycowym, miesiące i pory roku przestaną się synchronizować w ciągu kilku lat.
I tu przychodzi z pomocą „słoneczna” część kalendarza. Aby dostosować kalendarz do roku słonecznego i uwzględnić tę różnicę, do kalendarza dodawany jest jeden miesiąc co około 3 lata.
W chińskim kalendarzu miesiące są ponumerowane i każdy z nich jest przypisany do jednego ze zwierząt zodiaku chińskiego.
Co to jest zodiak chiński?
Zodiak chiński odnosi się do cyklu 12 zwierząt: szczura, bawołu, tygrysa, królika, smoka, węża, konia, kozy, małpy, koguta, psa i świni. Chociaż ludzie najczęściej myślą, że zodiak to tylko cykl 12 zwierząt w roku, to w chińskim kalendarzu księżycowym zwierzęta zodiaku również mają przypisane miesiące, dni, a nawet godziny.
Powszechnie uważa się, że rok zodiakalny człowieka wpływa na poszczególne części jego życia, a także na osobowość i interakcje z innymi ludźmi.
Zodiak chiński i zodiak zachodni mają pewne powierzchowne podobieństwa, ale występują tu dwie bardzo istotne różnice. Chociaż oba zodiaki wywodzą swą nazwę od wspólnego terminu, pochodzącego od łacińskiego słowa oznaczającego „cykl zwierząt”, tylko w zodiaku chińskim każdy z 12 segmentów ma odpowiadające mu zwierzę. Co więcej, zodiak zachodni jest powiązany z konstelacjami gwiazd, a zodiak chiński nie.
Historia chińskiego kalendarza
Pierwsze chińskie kalendarze znaleziono na kościach wyroczni — rzeźbionych kościach wołów lub skorupach żółwi, używanych przez wróżbitów. Kości te pokazują, że już w czasach dynastii Shang (1600–1046 r. p.n.e.) Chińczycy korzystali z kalendarzy słonecznych.
Dokładny kalendarz był ważną częścią pradawnej chińskiej kultury, ponieważ był oznaką, że cesarz żyje w harmonii z niebem. Z tego powodu kalendarze były uważane za święte, a tworzył je i zarządzał nimi rząd.
Pierwszy prawdziwy księżycowo-słoneczny kalendarz został wprowadzony przez dynastię Zhou pomiędzy 771 a 476 r. p.n.e. Po wprowadzeniu kalendarz ten ewoluował i zmieniał się w miarę trwania kolejnych epok i panowania kolejnych dynastii. W Okresie Walczących Królestw liczne grupy starające się przejąć władzę stworzyły wiele konkurujących ze sobą kalendarzy księżycowych.
Kiedy Chiny zjednoczyły się pod rządami dynastii Qin, wprowadzono nowy kalendarz. Dynastie Han i Ming wprowadziły kilka poprawek, w tym 24 sezony słoneczne, i stworzyły kalendarz Tàichū.
Późniejsze dynastie dodały przesilenia, korzystały z nowych metod określania długości miesiąca słonecznego i odkryły prawdziwą długość roku słonecznego.
Na początku XX wieku chiński kalendarz wypadł z obiegu z powodu wpływów świata zachodniego. Ostatni kalendarz dynastii Qing został opublikowany w 1908 roku, a 1 stycznia 1912 roku Chiny zaczęły korzystać z zachodniego kalendarza gregoriańskiego.
Różnice pomiędzy kalendarzem gregoriańskim a chińskim
Kalendarz używany dziś powszechnie na świecie nazywamy kalendarzem gregoriańskim jest stosunkowo nowy. Tak naprawdę kalendarz gregoriański jest w użyciu dopiero od 1582 roku. Niektóre kraje zaczęły z niego korzystać dopiero w 2016 roku!
W kalendarzu gregoriańskim tydzień ma 7 dni. Jednak w chińskim kalendarzu księżycowym, tydzień, zwany xún, ma 9 lub 10 dni, w zależności od tego, czy miesiąc ma 29 czy 30 dni. Chiński kalendarz księżycowy jest również podzielony na 24 sezony słoneczne (2 na miesiąc), które odzwierciedlają zmiany w środowisku i codziennym życiu.
Chiński kalendarz jest przede wszystkim kalendarzem księżycowym, dlatego daty w chińskim kalendarzu nie pokrywają się dokładnie z datami kalendarza gregoriańskiego. Oznacza to, że chińskie święta, które przypadają tego samego dnia roku w kalendarzu chińskim, nie przypadają tego samego dnia roku w kalendarzu gregoriańskim.
Na przykład Chińskie Święto Środka Jesieni przypada na piętnasty dzień ósmego miesiąca w chińskim kalendarzu księżycowym. W kalendarzu gregoriańskim to wypada mniej więcej w połowie września do początku października, w zależności od roku.
Czy chiński kalendarz jest nadal używany w dzisiejszych czasach?
Tak! Chociaż rząd chiński przyjął kalendarz gregoriański do oficjalnego, publicznego i codziennego użytku, chiński kalendarz księżycowy jest nadal używany przy tradycyjnych świętach, takich jak Chiński Nowy Rok czy Święto Latarni. Jest również używany w astrologii, aby określać daty szczególnych wydarzeń.
Kalendarz chiński w chińskich zapisach
Chiny mają najdłuższą nieprzerwaną tradycję spisywania historii ze wszystkich krajów na świecie — ponad 3500 udokumentowanych lat. Przy tak wielu utrwalonych informacjach, wiedza o tym, w jaki sposób czytać daty według chińskiego kalendarza użyte w chińskich zapisach, zwanych dang’an, jest nieodzowna!
Daty kalendarza księżycowego w zapisach genealogicznych
Przyjmowanie się kalendarza gregoriańskiego w Chinach było powolne. Społeczeństwo opornie podeszło do pierwszego wprowadzenia kalendarza w 1912 roku i dopiero w 1928 roku rząd całkowicie przeszedł na nowy system. Starsze teksty, w tym teksty genealogiczne, takie jak jiapu, będą w swoich datach odwzorowywać chiński kalendarz księżycowy, aż do co najmniej 1912 roku — i być może jeszcze kilka lat potem!
Jak czytać daty chińskiego kalendarza księżycowego
Sposób odczytywania chińskiego kalendarza księżycowego zmienia się w zależności od tego, jak stary jest czytany dokument. Oto podstawy datowania dawniejszego chińskiego tekstu:
- Daty będą czytane w następującej kolejności: dynastia, cesarz, nazwa ery, rok, miesiąc, dzień. Chociaż nie każdy dokument zawiera każdą z tych pozycji, to uwzględnione w nim pozycje będą w takiej kolejności.
- Lata są podane w cyklu sześćdziesięcioletnim, który jest zapisany dwoma znakami. Pierwszy z tych dwóch znaków ma 10-znakową sekwencję, drugi ma 12 znaków.
- Miesiąc i data są często zapisywane w formacie (miesiąc)月 (dzień)日; jednakże sześćdziesięcioletni cykl, który rzutuje na to, jak zapisuje się lata, może także wpłynąć na to, jak zapisuje się miesiące.
Jak przeliczać daty kalendarza chińskiego na daty według kalendarza gregoriańskiego
Ponieważ chiński kalendarz księżycowy i kalendarz gregoriański nie są takie same, pewną trudność może stanowić przeliczenie dat z jednego kalendarza na drugi. Przeliczenie to obejmuje astronomiczne obliczenia cyklów księżyca, pozycji słońca na ekliptyce i nie tylko. Na szczęście istnieje kilka przewodników on-line, które pozwolą ci przeliczyć daty.
Przeglądaj chińskie zapisy
Teraz, gdy wiesz nieco więcej o chińskim kalendarzu księżycowym, możesz zapoznać się z chińskimi zapisami, aby dowiedzieć się więcej o chińskich przodkach. Chińskie zapisy, takie jak jiapu, to bogactwo informacji, dzięki którym możesz zastosować nową wiedzę! Chińskie rodziny zapisują swoje pochodzenie w jiapu, zaczynając od pierwszego przodka (jednego z pierwszych przodków, który założył linię rodziny lub plemię) i wpisując kolejnych potomków aż do obecnego pokolenia.
W FamilySearch dbamy o to, abyś znalazł powiązania rodzinne i zapewniamy niosące radość odkrycia i usługi związane z historią rodziny. Dlaczego? Ponieważ cenimy rodziny i wierzymy, że łączenie pokoleń może udoskonalić nasze życie teraz i na zawsze. Jesteśmy organizacją non-profit, finansowaną przez Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Aby dowiedzieć się więcej o naszych wierzeniach, kliknij tutaj.
