Obserwowanie osób w podeszłym wieku może być trudne, zwłaszcza gdy wiek prowadzi do chorób lub spadku sprawności umysłowej. Niestety jedną z powszechnych chorób, z którą boryka się wiele osób starszych jest demencja. Jako że demencja jest chorobą postępującą, stan osoby cierpiącej na nią ciągle się zmienia. Takie ciągłe zmiany mogą sprawić, że trudno jest wiedzieć, co powiedzieć lub jak nawiązać kontakt z bliską osobą. Jeśli szukasz wskazówek, oto kilka pomocnych porad dotyczących tego, jak rozmawiać z osobą cierpiącą na demencję.
Techniki komunikacyjne do wykorzystania podczas rozmowy z osobą cierpiącą na demencję
Potrzeby każdej osoby cierpiącej na demencję różnią się od siebie i to od ciebie będzie zależało, czy użyjesz swojego najlepszego osądu i ocenisz, co jest potrzebne w danej sytuacji bliskiej osoby.
Pamiętaj, że demencja jest chorobą nieprzewidywalną, a objawy epizodów demencji mogą występować bez żadnych konkretnych czynników wyzwalających. Są jednak rzeczy, które możesz zrobić, aby uniknąć wyzwalania epizodów. Unikaj umieszczania swoich bliskich w nieznanym lub przytłaczającym otoczeniu i zrób wszystko, co w twojej mocy, aby złagodzić ból lub dezorientację, jakich mogą doświadczać.
Oto kilka ogólnych zaleceń i zakazów, które mogą okazać się pomocne podczas rozmowy.
Rzeczy warte zapamiętania
- Zaplanuj odpowiednią ilość czasu na odwiedziny. Staraj się nie spieszyć ani nie stresować; swobodna atmosfera sprawi, że rozmowa będzie przebiegać płynniej. To będzie w porządku jeśli rozmowa potoczy się w wolniejszym tempie niż zwykle.
- Okazuj troskę i pozytywne nastawienie. Panowanie nad własnymi emocjami może być trudne, gdy bliska ci osoba cierpi z powodu choroby degeneracyjnej, ale jest to czas, kiedy twoje wsparcie jest potrzebne bardziej niż dotychczas.
- Usiądź lub stój nie wyżej niż na wysokości oczu bliskiej osoby. Staraj się nie stać nad bliską osobą, gdyż może to być onieśmielające. Zamiast tego ulokuj się na wysokości jej oczu lub poniżej, co sprzyja równej, zrelaksowanej atmosferze. Utrzymuj kontakt wzrokowy.
- Stwórz atmosferę sprzyjającą rozmowie. Usuń wszystko, co może rozpraszać, na przykład, wyłącz telewizję, muzykę i powiadomienia z telefonu. Rozproszenie uwagi pogorszy obopólną atmosferę i sprawi, że bliskiej osobie szczególnie trudno będzie skupić się na rozmowie.
- Bądź cierpliwy i daj bliskiej osobie czas na odpowiedź. Udzielenie odpowiedzi na pytanie może zająć osobom cierpiącym na demencję nieco więcej czasu. Staraj się nie kończyć za nich zdań ani nie przerywać tego, co mówią.
- Ćwicz aktywne słuchanie. Utrzymuj kontakt wzrokowy, powtarzaj ukochanej osobie to, co zostało powiedziane, i używaj mowy ciała, aby wyrazić swoje zainteresowanie tym, co mówi bliska osoba.
- Mów krótkimi, jasnymi zdaniami. Przedstawianie zbyt wielu pomysłów naraz może przytłoczyć lub zdezorientować bliską osobę. Zamiast tego staraj się skupiać na jednym temacie naraz.
Czego najlepiej unikać
- Nie kłóć się ani nie zaprzeczaj temu, co mówi bliska osoba, nawet jeśli wiesz, że to nieprawda. Fałszywe wspomnienia, halucynacje, urojenia, a nawet przesunięcia w czasie — zachowywanie się tak, jakby osoba żyła we wcześniejszej części swojego życia — nie są rzadkością u osób cierpiących na demencję. Próba ich wyjaśnienia może prowadzić do większego niepokoju i dezorientacji. Zamiast tego przekieruj rozmowę.
- Nie zachowuj się infantylnie ani protekcjonalnie wobec bliskiej osoby. Nie traktuj tej osoby jak małego dziecka, które nie rozumie, i nie ukazuj wobec niej swojej wyższości ani protekcjonalności. Bliska ci osoba może rozumieć więcej, niż ci się wydaje, a przyjmowanie błędnych założeń ostatecznie doprowadzi do zranienia uczuć.
- Nie mów w imieniu bliskiej osoby, zwłaszcza jeśli chodzi o potrzeby medyczne. Pozwól jej w godny sposób wyrażać własne uczucia i wątpliwości oraz zadawać pytania.
- Nie mów głośnym głosem, chyba że bliska osoba ma problemy ze słuchem. Głośniej nie zawsze znaczy wyraźniej, a krzyk nie sprawi, że będziesz lepiej zrozumiany — a tak naprawdę może przynieść odwrotny skutek! Oczywiście, jeśli osoba, z którą rozmawiasz, ma problemy ze słuchem, możesz mówić nieco głośniej.
- Nie pytaj bliskiej osoby, czy coś pamięta. Pytanie lub naleganie, aby bliska osoba pamiętała lub przypomniała sobie przeszłe wydarzenia, może powodować dezorientację i niepokój.
- Nie przerywaj ani nie wtrącaj się. Takie postępowanie może spowodować, że bliska ci osoba straci tok myślenia, całkowicie przerywając rozmowę. Nie bój się ciszy. Twoja cierpliwość będzie doceniona.
- Nie zapominaj, że bliska ci osoba jest w tym samym pomieszczeniu. Osoby cierpiące na demencję mogą mieć trudności z nadążaniem za wieloma szybko toczącymi się w grupie rozmowami, które odbywają się w ich obecności. Staraj się zaprosić bliską ci osobę do rozmowy i zachęć ją do nawiązywania kontaktów z innymi osobami.
Pytania a demencja
Pytania są ważną częścią komunikacji. Jednak zadawanie zbyt wielu pytań może być przytłaczające dla osoby cierpiącej na demencję. Zapewne będziesz musiał zadawać po kilka pytań w przeciągu wielu wizyt, zamiast próbować zadać zbyt wiele pytań za jednym razem.
Jeśli musisz zadać pytanie, postaraj się, żeby było proste i unikaj zadawania pytań, które wymagają przypomnienia sobie o czymś. Wiele będzie zależało od sytuacji i od bliskiej ci osoby. Ogólne pytania mogą być lepsze w niektórych sytuacjach, a konkretne pytania będą lepsze w innych. Trzeba pamiętać o tym, aby sprawić, żeby rozmowa była jak najmniej stresująca dla bliskiej osoby i unikać przywoływania wspomnień lub zwracania uwagi na fakt, że nie jest w stanie sobie czegoś przypomnieć.
Zadając pytania związane z teraźniejszością, staraj się unikać pytań otwartych. Zamiast tego zadawaj pytania, na które można odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Na przykład, zamiast pytać: „Kiedy chcesz zjeść lunch?”, spróbuj zapytać: „Czy chciałbyś teraz zjeść lunch?”.
Inną strategią jest dawanie konkretnych opcji. Niektóre rodzaje demencji utrudniają ludziom przywoływanie słów, więc dawanie im konkretnych opcji oszczędza im frustracji związanej z niemożnością znalezienia słowa, którego chcą użyć. Możesz, na przykład, zadawać pytania, takie jak: „Czy na lunch zjesz sałatkę lub kanapkę?” lub „Czy wolałbyś, aby okno było otwarte czy zamknięte?”.
Jak pytać osobę cierpiącą na demencję o historię rodziny
Jeśli masz pytania dotyczące historii rodziny bliskiej ci osoby, unikaj przeprowadzania wywiadu czy przesłuchania. Pamiętaj, że bezpośrednie pytania mogą być niepokojące dla osoby cierpiącej na demencję, ponieważ pewne osoby, które na nią cierpią są świadome, że nie pamiętają i to je denerwuje. Nie przejmuj się szczegółami i nie wchodź w rozmowę, oczekując linearnej relacji. Szczegółowe fakty z życia bliskiej ci osoby często można znaleźć w innych źródłach — od innych członków rodziny, oficjalnych dokumentach, pamiętnikach, a nawet wycinkach z gazet. Zamiast tego skup się na emocjach bliskiej osoby i wspomnieniach, które sobie ceni.
Staraj się unikać bezpośredniego pytania o wspomnienie. Podziel się własnymi wspomnieniami, aby rozpocząć rozmowę i poproś bliską osobę, aby również opowiedziała o swoich wspomnieniach, jeśli zechce. Na przykład, zamiast pytać: „Czy pamiętasz śnieżycę podczas świąt Bożego Narodzenia w 2014 roku?”, możesz zapytać: „Pamiętam Boże Narodzenie, kiedy byliśmy zasypani śniegiem i graliśmy w gry planszowe przez całą noc — to był świetny czas!”.
Jeśli zadajesz pytanie, nadaj mu ogólnikowy charakter, zamiast pytać o konkretne wydarzenia czy sytuacje. Lepiej jest zapytać: „Czy masz ulubione wspomnienie z dzieciństwa?” zamiast „Jak miała na imię twoja mama?”.
Oto kilka tematów, z którymi warto się zapoznać:
- Ulubione wspomnienia o innych członkach rodziny, takich jak rodzice, rodzeństwo lub dzieci
- Hobby i zainteresowania
- Ulubione książki, filmy lub programy telewizyjne
- Ulubione wspomnienia z dzieciństwa
- Wyzwania i zmagania w życiu bliskiej osoby
- Tradycje świąteczne, rodzinne lub religijne
- Historia pracy lub kariery zawodowej
- Wykształcenie
- Kroniki wojskowe
- Największe osiągnięcia
- Najważniejsze lekcje w życiu
Zwracaj uwagę na to, jakie uczucia towarzyszą bliskiej ci osobie podczas wspólnych wspomnień. Daj jej tyle czasu na rozmowę, ile chce lub potrzebuje. Jeśli jednak zauważysz, że staje się zmęczona lub pobudzona, nie naciskaj. Zmień temat lub zakończ wizytę, aby mogła odpocząć.
Może się to wydawać zniechęcające, ale jest warte zachodu. Zapisywanie historii rodziny bliskiej osoby może być korzystne dla obu stron. Badania z 2018 r. wykazały, że księgi wspomnień i opisy historii życia mają wiele korzyści dla pacjentów cierpiących na demencję — wpływają na poprawę nastroju, jakości życia, komunikacji i pamięci autobiograficznej.
Jak pomóc osobom cierpiącym na demencję w zapisywaniu wspomnień
Przy odrobinie przygotowań możesz mieć pewność, że rozmowa o historii rodziny z bliską osobą będzie owocna, podnosząca na duchu i, co najważniejsze, zachowana. Oto kilka porad na dobry początek:
- Korzystaj z nowoczesnych rozwiązań technicznych, takich jak dyktafon, telefon lub kamera wideo. Nagranie pozwoli zachować wspomnienie dla was obojga. Możesz przesłać to, co zapisałeś do Wspomnień FamilySearch, aby upewnić się, że nie zaginie.
- Korzystaj z pomocy wizualnych, takich jak zdjęcia i filmy, aby pobudzić pamięć i pokierować rozmowę. Porozmawiajcie o tym, co widzicie zdjęciach. Unikaj pytań typu: „Czy pamiętasz, kto to jest?”, ponieważ brak pamięci może sprawić, że bliska osoba odczuje niepokój lub dezorientację. Zamiast tego przywołaj własne wspomnienia o wydarzeniu przedstawionym na zdjęciu lub skomentuj to, co na nim widzisz. Pomoce audio, takie jak muzyka z młodości bliskiej osoby, mogą być równie pomocne.
- Niektóre wspomnienia mogą być niepoprawne. Jak wspomnieliśmy wcześniej, posiadanie fałszywych wspomnień — czyli konfabulacji, jak to określa medycyna — jest znanym objawem demencji. Jeśli masz wątpliwości co do dokładności wspomnień bliskiej ci osoby dotyczących jakiegoś wydarzenia, spróbuj znaleźć ich inny opis, z którym będziesz mógł je porównać.
Zachowaj wspomnienia bliskiej ci osoby na stronie FamilySearch.org
Gromadząc wspomnienia dotyczące bliskiej ci osoby, rozważ zachowanie ich we Wspomnieniach FamilySearch za pomocą bezpłatnego konta FamilySearch. Zapisywanie i przesyłanie wspomnień w chwili obecnej przyniesie niezliczone korzyści nie tylko bliskiej ci osobie, jej opiekunom i rodzinie, ale także zachowa wspomnienia i dziedzictwo tej osoby dla przyszłych pokoleń.
Powiązane artykuły
W FamilySearch dbamy o to, abyś znalazł powiązania rodzinne i zapewniamy niosące radość odkrycia i usługi związane z historią rodziny. Dlaczego? Ponieważ cenimy rodziny i wierzymy, że łączenie pokoleń może udoskonalić nasze życie teraz i na zawsze. Jesteśmy organizacją non-profit, finansowaną przez Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Aby dowiedzieć się więcej o naszych wierzeniach, kliknij tutaj.
