Fleur-de-lis, stylizowany kwiat, jest znakiem wywodzącym się z Francji, używanym od wieków ze względu na swój wygląd i symbolizm. Niezależnie od tego, czy jest wykorzystany na królewskim herbie czy jako symbol religijny, czy prosta dekoracja, ma długą i bogatą historię.
Co oznacza fleur-de-lis?
Fleur-de-lis, czasami pisane fleur-de-lys, to stylizowana lilia lub irys, powszechnie używane do dekoracji. Tak naprawdę po francusku fleur-de-lis oznacza „kwiat lilii”. Fleur oznacza „kwiat”, a lis — „lilię”.
Najprawdopodobniej rozpoznasz symbol, który zazwyczaj ma trzy płatki przymocowane do podstawy. Często jest to przedstawione w prosty sposób, ale powszechne są również ozdobne lub skomplikowane wersje.
Skąd pochodzi fleur-de-lis?
Fleur-de-lis istnieje od wieków — widnieje nawet na przedmiotach pozostałych po starożytnych cywilizacjach. Jednym z pierwszych zachowanych przykładów jest złoty hełm Scytów, europejskich nomadów, którzy żyli od VII do III wieku p.n.e. Inne starożytne przykłady wykorzystania fleur-de-lis występują na całym świecie. Na przykład ten symbol został umieszczony na posągu cesarza Indii Kaniszki (datowanym na 127 do 150 r. n.e.).
Trudno powiedzieć, kiedy dokładnie rozpoczęła się historia fleur-de-lis, gdyż jest ona naprawdę długa. Można nawet debatować, czy symbol jest faktycznie lilią, kwiatem, którego imię nosi, czy też irysem, który bardziej przypomina kształtem i charakterystycznym żółtym kolorem. Pewien XVIII-wieczny historyk nawet przypuszczał, że nazwa ta pochodzi od rzeki Leie, nad którą powszechnie rosną irysy i gdzie kiedyś żyli Frankowie. Kolejna teoria łącząca fleur-de-lis z irysem pochodzi od niemieckiego słowa oznaczającego żółtego irysa w średniowieczu — było to „liesch” lub „lies”.
Niezależnie od tego, czy ten kwiat jest lilią czy irysem, fleur-de-lis jest powszechnie związane z historią Francji, ponieważ francuscy monarchowie przyjęli ten symbol. Francja jest historycznie krajem katolickim, a emblemat ten był blisko związany z francuskim katolicyzmem.
Jaka jest symbolika fleur-de-lis?
Fleur-de-lis to symbol, który przenika współczesną kulturę. Można go znaleźć na zwieńczeniu ogrodzeń, na części kompasu wskazującej północ, na wzorach tkanin i w szczegółach niezliczonych projektów. Fleur-de-lis ma niepowtarzalną symbolikę w każdym z tych wykorzystań. W kontekście religijnym może oznaczać czystość. Francuscy monarchowie używali tego symbolu, aby zaznaczyć boskie prawo do panowania. Starożytni Egipcjanie używali go jako symbolu węża, który ukąsił i zabił Kleopatrę.
Poniższe sposoby wykorzystania emblematu są dobrze ugruntowane i stanowią wyróżniające się przykłady.
Znaczenie fleur-de-lis w harcerstwie
Wiele organizacji harcerskich używa fleur-de-lis jako swojego symbolu. Jednym ze znanych przykładów są Boy Scouts of America [Skauci Ameryki]. Ich emblemat to czerwony lub złoty fleur-de-lis z lecącym przed nim orłem.
Powód, dla którego jest używany w harcerstwie, wywodzi się z samych korzeni harcerstwa. Na jednym z pierwszych obozów, skauci otrzymali odznakę fleur-de-lis. Lord Baden-Powell, przewodniczący obozu, twierdził, że zaczerpnął inspirację do wykorzystania fleur-de-lis z części kompasu wskazującej północ. Dla niego symbolizowało to, że skauci są niezawodni i prowadzą tak jak kompas.
Te trzy płatki symbolizują również trzy aspekty obietnicy skautów. Należą do nich: obowiązek wobec Boga, odpowiedzialność za siebie i służba bliźnim.
Znaczenie Fleur-de-lis w religii
W chrześcijaństwie lilie symbolizują nieskalaność i czystość moralną, co może być powodem, dla którego fleur-de-lis historycznie symbolizuje Dziewicę Maryję. Monety z XI wieku, pieczęci szlacheckie, posągi i witraże przedstawiają Marię trzymającą kwiat.
Choć Maria ma najsilniejszy związek z kwiatem, symbolizuje on również Chrystusa lub Trójcę Świętą. Te trzy płatki wyraźnie odnosiły się do trzech osób z Trójcy Świętej. Alternatywnie, te trzy płatki również były związane z wiarą, mądrością i rycerskością.
Fleur-de-lis i francuska rodzina królewska
Fleur-de-lis był używany przez francuską rodzinę królewską od czasu, gdy Frankowie zjednoczyli się pod rządami jednego władcy, króla Chlodwiga I. Kiedy Chlodwig został ukoronowany, ampuła z insygniami fleur-de-lis została wykorzystana, aby namaścić go na króla. Z biegiem czasu symbol ten zaczął reprezentować boskie prawo francuskiego monarchy do panowania.
Od tego czasu fleur-de-lis pojawiło się we francuskim godle, dawnych wersjach francuskiej flagi i na tarczy monarchy. Choć nie ma go już na fladze, nadal jest widoczne we francuskim godle.
Fleur-de-lis w heraldyce
Fleur-de-lis jest powszechnie spotykane w heraldyce, szczególnie w heraldyce francuskiej. Jako symbol heraldyczny jest interpretowane jako element o charakterze religijnym i politycznym, a także symbolicznym.
Wiele oficjalnych podmiotów europejskich umieszcza ten symbol w swoich godłach. Na przykład, godło Królestwa Francji miało wiele złotych symboli fleur-de-lis na granatowym tle. Wiele miast europejskich ma je również w swoich herbach. Należą do nich Florencja we Włoszech, Lincoln w Anglii, Wiesbaden w Niemczech, Skierniewice w Polsce. Niektóre miasta mają je w herbie dlatego, że nazwa miasta brzmi lub wywodzi się od słowa „lilia”, w tym Liljendal w Finlandii czy Lelystad w Holandii.
Czy fleur-de-lis pojawił się w heraldyce twojej rodziny? Jeśli twoja rodzina ma herb, możliwe, że znajdziesz w nim ten symbol. Dowiedz się, czy twoja rodzina ma herb.
Być może twoja rodzina korzystała z symbolu tego kwiatu w inny sposób? Udostępnij wspomnienia FamilySearch, w których znalazłeś fleur-de-lis w historii swojej rodziny lub przejrzyj wspomnienia swojej rodziny, aby zobaczyć, czy możesz je znaleźć.
