Door de eeuwen heen hebben het bestuur en de cultuur van Frankrijk vele malen veranderingen ondergaan. Die veranderingen hadden vaak gevolgen voor de registratie van gegevens. Het goede nieuws is dat historische veranderingen in Frankrijk soms resulteerden in het aanmaken van waardevolle Franse genealogische documenten. Hier zijn enkele voorbeelden van de invloed van de Franse geschiedenis op documenten met gegevens van uw voorouders in Frankrijk.
De katholieke kerk en parochieregisters
Honderden jaren lang speelde de rooms-katholieke kerk een invloedrijke rol in de Franse geschiedenis – en in het bijhouden van registers. Clovis I, die als oprichter van het hedendaagse Frankrijk wordt gezien, bekeerde zich rond het jaar 500 tot het katholicisme. De kerk en de Franse monarchie steunden elkaar wederzijds; de rooms-katholieke kerk in Frankrijk werd een staatskerk.
In 1539 ondertekende koning Frans I het Edict van Villers Cotterêts, met daarin het besluit dat priesters de doopboeken moesten bijhouden. Veertig jaar later werd in een andere wet vastgelegd dat zij ook huwelijks- en begrafenisgegevens moesten bijhouden. Lodewijk XIV eiste verder dat er vanaf 1667 kopieën van de kerkboeken werden aangemaakt. Daarmee hoopte men dat ten minste één exemplaar in de toekomst bewaard zou blijven.
Deze documenten maken het nu soms mogelijk om uw Franse afkomst terug te voeren tot de jaren 1600 of zelfs 1500. Doorgaans bevatten ze gegevens waarmee genealogen stambomen kunnen reconstrueren. Doopregisters bevatten doorgaans de naam van het kind en de doopdatum (meestal binnen twee dagen na de geboorte) en de naam van de ouders. In de huwelijksregisters werden ook de ouders van de bruid en bruidegom en wellicht een overleden huwelijkspartner aangeduid (voor latere huwelijken). Ook werden eventuele familiebanden vermeld tussen een bruid en bruidegom die aan elkaar verwant waren. Begrafenisdocumenten vermeldden de naam van de overgebleven huwelijkspartner of ouders van de overledene.
Lees meer over het opzoeken en gebruiken van Franse kerkboeken.
De Franse Revolutie en de burgerlijke stand
De Franse Revolutie, die in 1789 begon, maakte een einde aan de monarchie en de politieke macht van de katholieke kerk. In 1792 werd de verantwoordelijkheid voor het bijhouden van de officiële registers bij wet overgeheveld van plaatselijke priesters naar nieuwe overheidsinstanties. Plaatselijke ambtenaren van de burgerlijke stand namen registers van plaatselijke kerken in en gingen nieuwe geboorten, huwelijken en overlijdens registreren. Priesters bleven registers voor kerkelijk gebruik bijhouden, dus vanaf dat moment vindt u mogelijk zowel in de burgerlijke stand als kerkelijke registers gegevens over uw Franse voorouders.
De vroegste Franse akten van de burgerlijke stand waren niet erg gedetailleerd, maar bevatten uiteindelijk wel heel wat genealogische gegevens. De geboorteakten vermeldden onder meer de namen van kinderen en hun geslacht, geboortedatum en -plaats en namen van de ouders (inclusief meisjesnaam van de moeder). De huwelijksakten noemden de bruid en bruidegom, hun geboortegegevens, gegevens van hun ouders, de identiteit van vier getuigen, en soms nog meer. In de overlijdensakten vindt u doorgaans ten minste de naam van de overledene, overlijdensdatum en -plaats, leeftijd bij overlijden, geboorteplaats en namen van de ouders.
Kom meer over de Franse burgerlijke stand te weten.
Volkstellingen en een veranderende natie
Frankrijk was terughoudend om landelijke volkstellingen te houden. Burgers waren bang dat de telling tot meer belasting en gedwongen militaire dienst zou leiden. Aan het eind van de jaren 1700 werden er hier en daar plaatselijke volkstellingen gehouden. Daar zijn echter voornamelijk alleen nog wat statistische gegevens van overgebleven. In 1801 gaf Napoleon bevel tot de eerste volledige volkstelling. Hoewel er enkele volkstellingen volgden, kwam er door logistieke problemen en politieke onrust pas in 1836 een geslaagde landelijke volkstelling waarbij elke naam geregistreerd werd.
Na 1836 zijn er om de vijf jaar volkstellingen in Frankrijk gehouden, met uitzondering van 1871 (die een jaar werd uitgesteld wegens de Frans-Pruisische oorlog) en tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Volkstellingen worden op regionaal niveau (département) gehouden, dus de inhoud varieert. Maar over het algemeen vindt u de volledige naam van iedere persoon (soms met de meisjesnaam van een vrouw), de leeftijd of het geboortejaar, het beroep, de relatie tot het hoofd van het huishouden en de burgerlijke staat. U ziet mogelijk ook de nationaliteit, geboorteplaats, adresgegevens en meer gedetailleerde beroepsgegevens.
Kom meer over Franse volkstellingen te weten.
De commune van Parijs en familieregisters
In het voorjaar van 1871 was er in de stad Parijs sprake van onrust onder de bevolking. De Franse regering onder Napoleon III was net in de Frans-Pruisische (of Frans-Duitse) oorlog verslagen. De naoorlogse regering was niet populair in Parijs. Stadsverkiezingen leidden tot de stichting van de commune van Parijs door de oppositie. Op 21 mei werden er bij gewelddadige conflicten openbare gebouwen in brand gestoken, waaronder het stadhuis in Parijs, waar documenten van de burgerlijke stand bijgehouden en bewaard werden. Bijna de hele burgerlijke stand van de stad werd vernietigd.
Dit vreselijke verlies bracht de Franse overheid ertoe om de burgerlijke stand met gezinsregistraties uit te breiden (in 1877 in Parijs en in 1884 in de rest van Frankrijk). Echtparen ontvingen bij hun huwelijk een boekje voor gezinsregistratie. Dat boekje namen ze mee naar het kantoor van de burgerlijke stand om het bij te laten werken wanneer ze een kind hadden gekregen (of verloren). Het boekje diende als reserve-exemplaar voor individuele geboorte- en overlijdensakten. Deze boekjes zijn soms generaties lang in Franse families doorgegeven.
Er kwamen veel andere Franse genealogische documenten voort naar aanleiding van historische gebeurtenissen en politiek beleid, zoals Parijse identiteitskaarten (1792–1795), pensioendocumenten, documenten in verband met militaire dienstplicht en lijsten met kiesgerechtigden.
Kom meer over uw voorouders in Frankrijk en hun levensverhalen te weten door gratis Franse genealogische documenten te verkennen op FamilySearch.org.
