Chinese nieuwjaarstradities: familiebanden, voorspoed en geluk

China is de oudste nog bestaande beschaving. Met ruim 7000 jaar geschiedenis is China zeer rijk aan cultureel erfgoed. Misschien wel een van de beste manieren om China’s erfgoed te beleven, is Chinees Nieuwjaar. Chinese nieuwjaarstradities gaan meer dan 4000 jaar terug en behoren tot de grootste festiviteiten in China.

Familie staat centraal in de Chinese nieuwjaarstradities. Denk met Chinees Nieuwjaar voor de deur aan de herinneringen binnen je eigen familie in het afgelopen jaar en je verwachtingen voor het komende jaar. Zie welke familieherinneringen anderen met betrekking tot Chinees Nieuwjaar hebben gedeeld, en voeg je er je eigen herinneringen aan toe! FamilySearch Herinneringen is een gratis webtool om familiefoto’s en -verhalen te delen.

Zijn Chinees Nieuwjaar en Nieuw Maanjaar hetzelfde?

Chinees Nieuwjaar en Nieuw Maanjaar slaan beide op de viering van het nieuwe maanjaar, en worden ook wel door elkaar gebruikt. Nieuw Maanjaar slaat echter op alle landen die deze feestdagen vieren. Chinees Nieuwjaar slaat op Chinese nieuwjaarstradities. In China worden de nieuwjaarsvieringen 春節 (chūnjié) of ‘Lentefestival’ genoemd.

Dit onderscheid is belangrijk om te begrijpen. Chinees Nieuwjaar is gebaseerd op de Chinese maankalender. Sommige landen die het nieuwe maanjaar vieren, gebruiken ook de Chinese maankalender.

Andere landen vieren het nieuwe maanjaar op basis van de Mongoolse maankalender, Joodse kalender of islamitische kalender. De tradities en gebruiken rondom het nieuwe maanjaar en deze feestdagen kunnen ook van land tot land verschillen.

Let op welke term je gebruikt en dat die term overeenkomt met wat je bedoelt. En wees zoals altijd respectvol.

Wanneer begint Chinees Nieuwjaar?

De viering van Chinees Nieuwjaar begint aan de vooravond van het nieuwe maanjaar. De officiële feestdagen duren 7 dagen, maar de vieringen kunnen tot wel 16 dagen duren! Alles gaat minstens een week dicht terwijl deze feestdagen in heel China worden gevierd.

Waarom is Chinees Nieuwjaar soms in februari en soms in januari?

Chinees Nieuwjaar valt meestal eind januari tot half februari. De datum verandert elk jaar op basis van de Chinese maankalender, een lunisolaire kalender die zowel de fasen van de maan als de zon volgt. Chinees Nieuwjaar valt meestal samen met de tweede nieuwe maan na de winterzonnewende.

De Chinese maankalender verschilt van de internationale Gregoriaanse kalender, een zonnekalender die op de rotatie van de aarde om de zon is gebaseerd. Nieuwjaarsvieringen volgens de Gregoriaanse kalender vinden een paar weken eerder plaats dan Chinees Nieuwjaar.

China hanteert ook het Gregoriaanse nieuwjaar, maar het is dan een veel kleinere viering met een andere culturele betekenis en geschiedenis vergeleken met Chinees Nieuwjaar.

Welk jaar is het in de Chinese dierenriem?

De Chinese dierenriem is een cyclus van twaalf jaar in China waarbij aan elk jaar een dier wordt toegewezen.

Het dier voor een bepaald jaar wordt geassocieerd met de voorspoed en het geluk van het komende jaar. Je geboortejaar wordt geassocieerd met het dierenriemdier voor dat jaar en bepaalt zogezegd of het komende jaar je geluk of onheil te wachten staat. Elk jaar is verbonden met de eigenschappen van dat dier, waarvan wordt aangenomen dat het je persoonlijkheid en je bestemming vormt.

De traditie gaat eeuwen terug tot de Jadekeizer. Het verhaal gaat dat de Jadekeizer een race hield om de eerste twaalf dieren te eren die zijn paleis bereikten. Tijdens de race stuitte de rat op een rivier die hij niet kon oversteken, maar de os liet hem op zijn rug meeliften.

Toen ze bij de andere oever aankwamen, sprong de rat eraf en haastte zich naar het paleis. Hij won zo als eerste dier de race en werd tevens het eerste dier van de Chinese dierenriem. De rat werd gevolgd door de os, de tijger, het konijn, de draak, de slang, het paard, de geit, de aap, de haan, de hond en het varken.

Bepaal met deze calculator welk jaar het is in de Chinese dierenriem, of iemands geboortejaar.

Heb je hetzelfde dierenriemdier als een van je familieleden of voorouders?

Tip: gebruik de waaierdiagramweergave in FamilySearch Stamboom (gratis) om de geboortejaren van je voorouders op één plek te zien. Je kunt ook de eerstevoorouderweergave proberen om je voorouders in een traditionelere Chinese indeling te zien.

Waarom is Chinees Nieuwjaar belangrijk?

Een periode van rust

De feestdagen rondom Chinees Nieuwjaar zijn om verschillende redenen belangrijk. Ten eerste werken veel mensen in China lange weken zonder veel rustmomenten of vakantiedagen tussendoor. Men kijkt het hele jaar uit naar het nieuwe jaar, zowel om de vakantie van twee weken als voor de culturele viering. In het verleden was het een periode na de herfstoogst waarin boeren rust namen van hun intensieve arbeid.

Geluk en voorspoed voor het komende jaar

Chinese nieuwjaarstradities draaien ook om loslaten van het oude jaar en verwelkomen van het nieuwe jaar. Veel tradities zijn cultureel geassocieerd met het brengen van geluk, gezondheid en voorspoed in het komende jaar. Ze richten zich ook op het weren van onheil en tegenspoed. De vooravond van Chinees Nieuwjaar wordt beleefd als een nacht die twee jaren met elkaar verbindt. In het Chinees: 夜連雙歲 (yīyè lián shuāng suì) of ‘2 jaar 1 nacht’.

Familiebijeenkomsten

Familiebijeenkomsten zijn ook erg belangrijk wat betreft Chinese nieuwjaarstradities. Als familieleden ver weg wonen, is de jaarwisseling de beste tijd om weer bij elkaar te komen. Miljoenen mensen reizen het hele land en zelfs de hele wereld over om bij familie te zijn voor Chinees Nieuwjaar. De massale reisdrukte die zo ontstaat, noemen ze in het Chinees 春運 (chūnyùn) ‘lentereizen’. Er is dan zelfs sprake van de grootste jaarlijkse migratie ter wereld!

Hoe bereiden mensen zich op Chinees Nieuwjaar voor?

Voorbereiding op het Lentefestival is een belangrijk onderdeel van de Chinese nieuwjaarstradities. Iedereen wil zijn of haar beste beentje voorzetten voor het nieuwe jaar, en alle voorbereidingen staan bol van geschiedenis en betekenis.

Je huis opruimen en schoonmaken

Kapotte en gebruikte voorwerpen weggooien, vegen en afstoffen betekenen je van tegenspoed ontdoen en plaats inruimen voor het goede.

紅包 (hóngbāo) of rode enveloppen geven

Familieleden geven rode enveloppen met contant geld erin. Het brengt geluk om gave, nieuwe biljetten te geven, dus de rijen bij de bank kunnen lang worden in de weken voorafgaand aan Chinees Nieuwjaar.

Nieuwe kleren dragen

Het is gebruikelijk om op de eerste dag van het Chinese nieuwe jaar gloednieuwe kleding te dragen, inclusief ondergoed en sokken! Meestal krijg je de kleding cadeau van je familie. De nieuwe kleding staat voor een frisse start in het nieuwe jaar.

De meeste mensen dragen iets roods voor geluk en voorspoed, Sommigen kiezen nog steeds voor traditionele kleding zoals de 唐装 (tángzhuāng) voor mannen en de 旗袍 (qípáo) voor vrouwen. Draag geen witte of zwarte kleding, die meestal wordt geassocieerd met begrafenissen, anders roep je onheil over jezelf af!

春聯 (chūnlián) of lentecoupletten ophangen

Rode stroken met coupletten worden aan deuren gehangen. De coupletten bestaan uit complementaire zinsneden in setjes van drie aan weerszijden, die de hoop voor het komende jaar uitdrukken. Iemand schreef bijvoorbeeld ‘Meer vreugde, meer voorspoed, meer tijd om te slapen’ aan de linkerkant en ‘Geen pijn, geen spijt, geen lectuur in de ochtend’ aan de rechterkant.

Dan wordt er een strook ondersteboven in het midden gehangen. Het Chinese woord 倒掛 (dàoguà) voor ‘ondersteboven’ klinkt namelijk als het Chinese woord 到達 (dàodá) voor ‘arriveren’. Door de strook ondersteboven te hangen, nodig je de wens uit om te arriveren!

Het huis versieren

Andere Chinese nieuwjaarsdecoraties zijn rode lampionnen, papierknipsels met symbolische ontwerpen, zoals vissen of perzikbloesems, en kumquatplanten die geluk en voorspoed symboliseren.

Reizen voor Chinees Nieuwjaar

Veel mensen treffen ook voorbereidingen voor hun reis, omdat het een traditie is om familie te bezoeken met Chinees Nieuwjaar. Treinkaartjes zijn snel uitverkocht, dus je kunt het beste vooruit plannen!

Chinese nieuwjaarstradities

Chinese nieuwjaarstradities kunnen per regio en familie verschillen. Eten, gewoonten, versieringen en vieringen zijn vaak niet overal hetzelfde. Maar laten we toch eens kijken naar enkele veelvoorkomende Chinese nieuwjaarstradities.

Voorouders vereren

Voorouders zijn van grote religieuze betekenis in de Chinese cultuur. Men geloofde dat ze geesten werden die zegenrijk voor de familie zorgden. Ze worden met het diepste respect bejegend, omdat zij jouw familie op de wereld hebben gebracht en de weg voor jouw successen hebben gebaand.

Op belangrijke dagen, zoals Chinees Nieuwjaar en de daaropvolgende dagen, bezoeken mensen heiligdommen en graven om tot hun voorouders te bidden, offerandes en voorwerpen te offeren, en wierookstokjes aan te steken om communicatie met de geesten te initiëren.

Het Labafestival: voorafgaand aan Chinees Nieuwjaar

Een paar weken voorafgaand aan Chinees Nieuwjaar en de voorbereidingen voor het Lentefestival vindt het Labafestival plaats. Tijdens het Labafestival bidden mensen tot hun voorouders om ze geluk en een succesvol jaar te brengen. Ze offeren vlees en wijn om hun voorouders respect te tonen en te plezieren.

Voor het Labafestival eten mensen vaak 臘八粥 (làbāzhōu), een pap gemaakt met rijst, bonen, pinda’s, gedroogd fruit, lotuszaden, noten en suiker.

De pap wordt gemaakt met veel basisvoedsel dat het voorgaande jaar is geoogst. Het is geen uitgebreide of overvloedige maaltijd, dus als je het eet, laat je zien dat je dankbaar bent voor wat je hebt.

Familiereünietradities

Familiebanden staan centraal in de Chinese nieuwjaarstradities. De belangrijkste viering vindt plaats op de avond voorafgaand aan Chinees Nieuwjaar, wanneer families samenkomen voor een reünie. Traditioneel reist de familie naar het 老家 (lǎojiā), het oude huis of voorouderlijke huis, om het feest samen te vieren met grootouders van vaderskant. Veel families wonen niet meer in hun voorouderlijke huis, dus stedelijke samenkomsten zijn ook gebruikelijk.

Het Lentefestival wordt afgetrapt met een groot familiediner. De hele familie is doorgaans betrokken bij het koken, met name bij het maken van knoedels. Zelfs na een moeilijk jaar proberen mensen een indrukwekkende maaltijd te verzorgen, om de viering te accentueren en om geluk en overvloed te brengen in het komende jaar.

Na de maaltijd gaan de familieleden verder met 守歲 (shǒusuì), wat betekent dat ze samen laat opblijven om het nieuwe jaar in te luiden. Ze steken kaarsen aan en halen herinneringen op aan het afgelopen jaar. Familieleden zijn in de gelegenheid om bij te praten en de familiebanden aan te halen.

De traditie bezorgt naar men gelooft ook je ouders een lang leven en verdrijft kwade geesten. Deze betekenisvolle tijd samen wordt door iedereen intens beleefd.

Belangrijke herinneringen ophalen en vooral met familie samen zijn, wekt de nodige nostalgie op – een krachtige, positieve emotie. Neem de tijd om met je familieleden bij het afgelopen jaar stil te staan, en bewaar die herinneringen voor toekomstige jaren met FamilySearch Herinneringen.

Nadat ze samen herinneringen opgehaald en spelletjes gedaan hebben, steken de meeste families om middernacht vuurwerk af. Sommige families rijden met de auto de bergen in om tempels te bezoeken, waar men met klinkende klokken het nieuwe jaar inluidt. Deze Chinese nieuwjaarstraditie brengt naar hun overtuiging voorspoed en geluk.

De dag na Chinees Nieuwjaar wordt vaak doorgebracht met grootouders en familie van moederskant. In de dagen daarna bezoeken mensen andere vrienden en familie, en wensen ze elkaar geluk voor het nieuwe jaar. Ook bezoeken ze tempels, brengen ze offerandes aan voorouders, en nemen ze deel aan vieringen in het dorp of de stad.

De traditie van rode enveloppen

Tijdens het familiediner met Chinees Nieuwjaar wisselen mensen rode enveloppen uit, 紅包 (hóngbāo) genaamd, gevuld met contant geld. Doorgaans geven oudere of getrouwde familieleden enveloppen aan kinderen of ongehuwde volwassenen. De traditie is terug te voeren op een eeuwenoude mythe in het China van weleer.

Volgens de folklore verscheen een kwade geest genaamd 祟 (Suì) op oudejaarsavond en tikte slapende kinderen op het hoofd, waardoor ze koorts kregen. Althans totdat een stel ouders hun kind munten gaf om mee te spelen.

Toen het kind die nacht in slaap viel, legde het echtpaar de munten op een rood stuk papier naast het bed van het kind. Toen 祟 (Suì) die nacht verscheen, joeg het licht dat van de munt weerkaatste de geest weg.

Tegenwoordig geven ouders en grootouders kinderen rode enveloppen nadat het kind alle goeds gewenst heeft. Werkgevers geven hun werknemers ook enveloppen, en vrienden wisselen ze ook vaak uit.

Dit gebruik symboliseert voorspoed en geluk in het nieuwe jaar, en er zijn specifieke etiquetteregels die voor meer geluk zorgen:

• Bied en neem 紅包 (hóngbāo) altijd met beide handen aan. Beide handen gebruiken, staat voor je hele hart gebruiken, dus één hand gebruiken kan aanstootgevend zijn. In sommige plaatsen wordt ook van kinderen verwacht dat ze knielen.
• Wacht met je rode envelop openen. Het is ongepast om je envelop te openen in het bijzijn van de persoon die je hem heeft gegeven.
• Bied enveloppen per twee aan. Traditiegetrouw biedt een echtpaar elk een envelop aan. Oneven getallen worden geassocieerd met begrafenissen, overlijden en onheil, terwijl goede dingen naar men gelooft in tweevoud komen.
• Vermijd het getal vier. In China wordt het getal vier als onheilbrengend beschouwd. Vier, 四 (sì), klinkt nagenoeg als het woord voor dood, 死 (sǐ), dus het getal wordt geassocieerd met de dood en onheil.
• Gebruik gave, nieuwe biljetten. Nieuwe biljetten vertegenwoordigen een frisse start en nieuwe hoop voor het nieuwe jaar.

Wat eten mensen met Chinees Nieuwjaar?

Eten zoals knoedels, rijstcake, loempia’s, vis, kip, lange noedels (voor een lang leven) en meer zijn de sterren van familiediners voor Chinees Nieuwjaar. Maaltijdtradities zijn een integraal onderdeel van feestdagen over de hele wereld. Denk aan jouw favoriete feestdagen. Zijn er speciale gerechten waar je meteen aan moet denken? Maaltijden die je echt niet kunt overslaan tijdens jouw feestdagen?

Chinees Nieuwjaar is niet anders! En er zit nog een diepere laag in. De gerechten die je dan eet, zijn zeer symbolisch en vertegenwoordigen je hoop en wensen voor het komende jaar. De vorm, kleur en naam van de gerechten zijn allemaal verbonden met tradities die voorspoed, geluk, gezondheid en succes symboliseren.

China kent als zeer groot land verschillen tussen regio’s met verschillende gerechten en gebruiken. Lentefestival-eten kan verschillen, afhankelijk van waar je heen gaat, maar hier zijn enkele veelvoorkomende etenswaren die bij Chinees Nieuwjaar horen:

• 餃子 (jiǎozi), of knoedels, zijn populair tijdens Chinees Nieuwjaar, vooral in het noorden. Het idee is dat ze het komende jaar welvaart zullen brengen omdat ze de vorm van oude Chinese goudstaven hebben. Knoedels worden traditioneel gemaakt met de hulp van alle gezinsleden: het deeg maken en rollen, de vulling mengen, de vorm maken en koken. De traditie om ze samen te maken, wordt ook geassocieerd met de familieband. Sommige families verstoppen zelfs een muntje in een van de knoedels, wat geluk brengt voor degene die het vindt.
• 年糕 (niángāo) is een zoete rijstcake. De naam klinkt als 年高 (niángāo), wat ‘jaar hoog’ betekent. Men gaat er dus vanuit dat deze lekkernij in het nieuwe jaar meer succes zal brengen. De zoete traktatie wordt geassocieerd met een loonsverhoging of promotie, betere schoolcijfers, of gewoon in lengte groeien.
• 湯圓 (tāngyuán) zijn rijstballetjes met zoete vullingen, geserveerd in een zoete bouillon. 湯圓 (tāngyuán) klinkt als 團圓 (tuányuán), wat ‘hereniging’ betekent, vandaar de associatie met familiebanden en geluk. De ronde vorm duidt ook op de familieband.
• 魚 (yú), of vis, komt vaak op tafel met Chinees Nieuwjaar omdat het klinkt als 余 (yú), wat extra of overvloed betekent. Vis eten staat voor succes en overschot. Zorg echter wel dat je extra bereidt. Als je alle vis opeet en geen restjes bewaart voor de volgende dag, zul je in het nieuwe jaar niet welvarend zijn! Zorg er ook voor dat je de vis met zorg op tafel plaatst en dat de kop van de vis niet naar anderen is gericht.
• 春捲 (chūnjuǎn), of loempia’s, zien eruit als goudstaafjes, dus men gelooft dat ze het komende jaar welvaart zullen brengen. 
  
  

  

  

• 伊麵 (yīmiàn), ook wel noedels voor een lang leven genoemd, zijn lange noedels die ongesneden blijven om een lang en gezond leven te garanderen. 
• 橘子 (júzi), of sinaasappels, brengen geluk voor het nieuwe jaar omdat de oranje kleur staat voor welvaart, en de ronde vorm voor volheid.
• 八寶飯 (bābǎofàn) is een rijstpudding, ook wel rijst met acht schatten genoemd. Het dessert wordt meestal gegarneerd met rode dadels, longan, wintermeloen, gedroogde abrikozen, rodebonenpasta, lotuszaden, gojibessen en leliebollen. De garnering duidt op een rijke oogst, en 八 (bā) in de naam klinkt als 繁 (fán), voor welvaart.
• 蝦 (xiā), of garnaal, brengt vreugde en geluk in het nieuwe jaar omdat het klinkt als 笑 (xiào), of gelach.
• 雞 (jī), of kip, wordt vaak als geheel geserveerd, inclusief de kop en poten van deze vogel. De hele kip staat voor eenheid, en 雞 (jī) klinkt als 運氣 (yùnqì), of geluk. De kostwinner in het gezin eet traditioneel de poten van de kip, symbolisch voor het grijpen naar welvaart en voorspoed.
• 獅子頭 (shīzitóu), of leeuwenkopgehaktballen, heten zo vanwege hun uiterlijk, lijkend op de manen van een leeuw. Leeuwen symboliseren kracht en bescherming in de Chinese cultuur, terwijl de ronde vorm wordt geassocieerd met de familieband.
  
  

  

  

Wat wel en niet voorspoed en geluk brengt

Chinees Nieuwjaar staat in het teken van het nieuwe jaar verwelkomen en afscheid nemen van het voorgaande jaar. Veel Chinese tradities draaien dan ook om voorspoed en geluk voor het komende jaar te bevorderen, en tegenspoed en onheil achter te laten. Wat je doet, draagt, eet en zegt rondom het nieuwe maanjaar, zou er allemaal invloed op hebben. Wees je volgens de traditie bewust van je woorden en daden.

Hoe zorg je dat Chinees Nieuwjaar voorspoed en geluk brengt?

Om geluk en voorspoed in het nieuwe jaar te garanderen, nemen veel mensen nog steeds Chinese nieuwjaarstradities in acht, zoals:

• Een bad of douche nemen om tegenspoed en onheil weg te spoelen vóór het einde van het jaar. Maar je gaat niet baden of douchen op de eerste dag van Chinees Nieuwjaar om te voorkomen dat je je pas gevonden geluk en voorspoed wegspoelt.
• Je huis opruimen en schoonmaken vóór het nieuwe jaar, om je huis te ontdoen van slechte herinneringen, tegenspoed en onheil. Maar je gaat niet opruimen of schoonmaken op de eerste dag van Chinees Nieuwjaar om te voorkomen dat je voorspoed en geluk weggooit.
• Een perzikhouten zwaard in je slaapkamer hangen om kwade geesten te weren en voor een goede nachtrust te zorgen.
• Een tempel bezoeken om een talisman voor geluk en voorspoed te krijgen.

Hoe voorkom je dat Chinees Nieuwjaar tegenspoed en onheil brengt?

Om zich van tegenspoed en onheil in het komende jaar te ontdoen, nemen veel mensen nog steeds Chinese nieuwjaarstradities in acht, zoals:

• Geen kleding wassen op de eerste of tweede dag van het nieuwe jaar. Water wordt geassocieerd met welvaart, dus water afvoeren, wordt beschouwd als welvaart laten wegvloeien.

  

• Geen scherpe voorwerpen zoals messen, scharen of naainaalden gebruiken.
• Geen borden of spiegels breken.
• Geen onheilbrengende woorden zeggen zoals ‘dood’, ziekte’, ‘armoede’ of ‘geesten’. 
• Geen haar knippen of wassen op de eerste dag van Chinees Nieuwjaar, om je voorspoed en geluk niet weg te spoelen of te kortwieken.
• Geen zwarte of witte kleding dragen, die bij begrafenissen en rouw horen.
• Geen versieringen met chrysanten aanbrengen, die vaak voor begrafenissen worden gebruikt.
• Het getal 4 vermijden. In het Chinees klinkt het woord voor 4 (四 of sì) nagenoeg als het woord voor dood (死 of sǐ).
  

Publieke evenementen

Hoewel veel Chinese nieuwjaarstradities gericht zijn op familie, kijkt men veelal ook uit naar publieke vieringen en evenementen. Bij tempels en op openbare pleinen vinden vaak vuurwerkshows, leeuwendansen, drakendansen en een lampionnenfestival plaats.

In de oudheid waren mensen bang voor het nieuwe jaar omdat men geloofde dat een leeuw genaamd Nian zou verschijnen om mensen aan te vallen. Op een dag gebruikte een nederige oude man knisperende brandende bamboe en de kleur rood om de geest weg te jagen, waarna het een tijd van viering in plaats van angst werd. De kleur rood en vuurwerk maken nog steeds deel uit van de vieringen, en de leeuwendans wordt uitgevoerd om kwade geesten te verdrijven.

Op de eerste volle maan (de 15e dag van het nieuwe maanjaar) wordt een lampionnenfestival gehouden. Duizenden kleurrijke lampionnen van een ingewikkeld ontwerp verlichten de weg voor het komende jaar en brengen iedereen voorspoed en geluk.

Hoe kun je je met je Chinese voorouders verbinden?

Familie, zowel van vroeger als nu, staat voorop in de Chinese nieuwjaarstradities. De feestdagen brengen families van vele generaties samen om het jaar eensgezind te beginnen. Als je Chinese roots hebt, kun je je met je culturele erfgoed verbinden door je voorouders te traceren.

Ook als je geen Chinese roots hebt of niet echt weet waar je voorouders vandaan komen, kan het ontdekken van je voorouders grote invloed op je leven hebben. Het kan je helpen om je thuis te voelen bij je culturele erfgoed en je persoonlijke geschiedenis. Ontdek waar je vandaan komt om zo je voorouders te traceren.